Znajomośd mechanizmów regulujących homeostazę ciężarnej ma istotne znaczenie w prowadzeniu płynoterapii okołooperacyjnej u pacjentki ciężarnej i rodzącej. Podczas ciąży dochodzi do wielu istotnych zmian anatomicznych i fizjologicznych zapewniających prawidłową homeostazę i przystosowujących wszystkie układy i narządy matki do rozwijającej się ciąży i porodu. Zmiany te, między innymi, dotyczą gospodarki wodnoelektrolitowej i układu krążenia. Wzrasta całkowita ilośd wody w organizmie i wzrost ten dotyczy zarówno przestrzeni wewnątrzkomórkowej jak i pozakomórkowej. Do terminu porodu ciężarna gromadzi od 1 do 5 l wody. Zwiększa się dobowa synteza aldosteronu, zmniejszeniu ulega natomiast synteza hormonu antydiuretycznego (ADH) i przedsionkowego peptydu natriuretycznego (ANP) w odpowiedzi na przewodnienie, co w dużej mierze odpowiada za dodatni bilans wodno-elektrolitowy. Objętośd krwi zwiększa się podczas ciąży o ok. 35% w porównaniu ze stanem sprzed ciąży, przy czym, z powodu relatywnie większego przyrostu objętości osocza w porównaniu do przyrostu elementów morfotycznych, dochodzi do fizjologicznej niedokrwistości i hemodilucji. Dochodzi także do zmniejszenia obwodowego oporu naczyniowego, obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, spadku aktywności receptorów α i β oraz zmniejszenia reaktywności naczyo na endogenną angiotensynę II [37-39]. Równowaga wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa podlega dwóm prawom fizykochemicznym i jednemu prawu fizjologicznemu.
Są nimi:
1. Prawo elektroobojętności płynów ustrojowych głoszące że suma stężeo anionów w danym płynie musi się równad sumie stężeo kationów
2. Prawo izomolalności płynów ustrojowych mówiące, że ciśnienie osmotyczne wszystkich przestrzeni wodnych organizmu jest jednakowe.
3. Prawo izojonii wyrażające dążnośd ustroju do utrzymywania stałego stężenia jonów, w tym również jonów wodorowych *40].
Woda ustrojowa rozmieszczona jest głównie w dwóch przestrzeniach wodnych: w przestrzeni pozakomórkowej i śródkomórkowej. Przestrzeo pozakomórkowa podzielona jest na przestrzeo wodną śródnaczyniową, pozanaczyniową oraz „trzecią” przestrzeo stanowiącą znikomą częśd przestrzeni pozakomórkowej. Hipotensja podczas znieczulenia podpajęczynówkowego do cięcia cesarskiego, po wykluczeniu zespołu aortalno-żylnego, spowodowana jest względną hipowolemią będącą wynikiem rozszerzenia łożyska naczyniowego. Przestrzeń wewnątrznaczyniowa jest więc miejscem, na którym powinna być skoncentrowana uwaga podczas profilaktycznej bądź leczniczej płynoterapii, a użyty płyn powinien być izoonkotyczny, izotoniczny i izojonowy [41-45]. Nie ma jednak żadnej skutecznej metody zapobiegania hipotensji następującej w wyniku znieczulenia przewodowego w położnictwie. Wstępne wypełnienie łożyska naczyniowego (pre-loading) krystaloidami stało się rutynową praktyką kliniczną po tym jak Marx i współpracownicy, jako pierwsi w roku 1969 donieśli, że jest to skuteczna metoda zapobiegania hipotensji [46, 47]. W następnych latach zaczęły pojawiać się publikacje wykazujące, że tradycyjny preloading krystaloidami jest mało skuteczny, a jego rola w profilaktyce spadku ciśnienia krwi zaczęła być kwestionowana [24, 48-51]. Od kilkunastu lat na łamach piśmiennictwa toczą się ożywione dyskusje dotyczące zasadności, efektywności i rodzaju używanych płynów. Stosowane są różne schematy terapii płynowej zwiększającej preload, ale wieloośrodkowe badania dotyczące efektywnej objętości, rodzaju oraz szybkości przetoczenia nie doprowadziły do konsensusu [35, 37, 39, 52, 53]. W wielu ośrodkach krystaloidy pozostają podstawowym płynem przetaczanym pacjentkom przed blokadą centralną, pomimo wielu badań, w których wykazano większą skuteczność profilaktycznego przetoczenia koloidów.
Źródło: http://pbc.gda.pl/Content/4849/marciniak_andrzej_062470.pdf