Duże objętości przetoczonych płynów mogą indukować kwasicę metaboliczną. Podanie choremu płynu w postaci wody, roztworu glukozy, mannitolu, 0,9% roztworu chlorku sodu czy też hipotonicznego roztworu chlorku sodu wywołuje kwasicę metaboliczną, ponieważ są to płyny, w których SID = 0, czyli liczba silnych jonów jest równa (roztwór NaCl) lub ich brak (woda, glukoza). Po infuzji tych płynów SID osocza ulega zmniejszeniu. Podając na przykład 0,9% roztwór NaCl, który zawiera równą liczbę jonów Na+ i Cl–, po 154 mEq L–1, uzyskuje się w osoczu relatywnie wyższe stężenie Cl- niż Na+. Ustala się nowa — niższa, wartość SID osocza. Zmienia to stopień dysocjacji wody i powoduje rozwój kwasicy metabolicznej. Ale według jakich reguł dokonują się zmiany pH osocza po przetoczeniu płynów?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy wspomnieć o wcześniejszych koncepcjach tłumaczących występowanie kwasicy indukowanej przetoczeniami płynów [1]:
1) pH płynów — nierzadko uważa się, że ZRKZ po przetoczeniach płynów wywołane są nadmierną aktywnością protonów, czyli jonów H+ w podawanym płynie. Jednak jest to niezgodne z regułami opisywanymi w metodzie Stewarta. Jony H+ bowiem w wolnym stanie nie mogą być ani dodane, ani usunięte z roztworu wodnego. Jony H+ pojawiają się wówczas, gdy warunki ku temu są odpowiednie, czyli gdy nasileniu ulega dysocjacja wody, spowodowana opisanymi wcześniej zmiennymi niezależnymi (pCO2, SID, Atot). Innymi słowy, pH płynów infuzyjnych nie ma większego wpływu na zmiany pH osocza, a tym samym nie ma znaczenia w odniesieniu do wywoływania ZRKZ.
2) rozcieńczenie jonów HCO3 –: często jako przyczynę rozwoju kwasicy po przetoczeniach płynów wskazuje się rozcieńczenie wodorowęglanów. Prawo elektroobojętności nakazuje, że HCO3 – razem z Atot (albuminy, fosforany) wypełnia ujemnie naładowaną przestrzeń utworzoną przez silne jony (ryc. 2). Wyrażenie charakteryzujące elektryczną obojętność dla płynów ustrojowych przedstawia już wcześniej przytaczany wzór: SID + H+ – Atot – HCO3 – – OH– = 0 Po wyeliminowaniu ilościowo nieistotnych H+, OH– możemy wzór uprościć do: SID – Atot = HCO3 –. Jakie jest znaczenie powyższego wyrażenia? Jeśli SID się zmniejszy, gdyż wzrośnie stężenie Cl (po przetoczeniu 0,9% NaCl) lub/i wzrośnie Atot (np. wskutek zwiększonego stężenia fosforanów w uszkodzeniu nerek), wówczas różnica między SID i Atot się zmniejszy, co spowoduje spadek stężenia HCO3 –. Przeciwnie, jeśli SID się zwiększy, na przykład w hipernatremii po leczeniu NaHCO3 lub hipochloremii w przebiegu wymiotów i/lub spadnie stężenie Atot (w hipoalbuminemii), HCO3 – pojawi się w większym stężeniu. Innymi słowy, stężenie HCO3 – zmienia się zależnie od pierwotnych zmian w zakresie zmiennych niezależnych, czyli SID i Atot. Tak więc koncepcja wskazująca na obniżenie stężenia (rozcieńczenie) HCO3 – w osoczu jako przyczynę kwasicy poprzetoczeniowej jest błędna; HCO3 – stanowi zmienną zależną od SID i Atot
Źródło: https://journals.viamedica.pl/anaesthesiology_intensivetherapy/article/download/AIT.2013.0022/25597